Jezus overbrugt tegenstellingen

In een goed team moet je niet teveel tegenstellingen hebben, want dan komt het niet goed. Stel je voor dat in de Tweede Wereldoorlog een NSB-er en iemand uit het verzet moesten samenwerken. Jij denkt: dat loopt nooit goed af. Toch is een vergelijkbare tegenstelling te vinden in de kring van de discpelen: Levi de tollenaar en Simon Zelotes.

Elf van de twaalf discipelen komen uit Galilea. Alleen Judas niet. Juist daar, uit dat verachte volk, kiest Jezus Zijn discipelen. Je hoort de echo van Jesaja, als hij profeteert over het 'Galilea der heidenen': Het volk dat in duisternis wandelt, zal een groot licht zien (Jes.9:1). Het is Mattheüs die hieraan denkt als hij, als schrijver van het evangelie, opschrijft dat Jezus in Kapernaüm komt wonen (Matth.4:13-16). Daar begint Jezus Zijn prediking: Bekeert u, want het Koninkrijk der hemelen is nabijgekomen.

Tollenaar
Een van die inwoners van Galilea is Mattheüs zelf. Levi, heet hij, de zoon van Alfeüs. Wellicht is hij al als kind onderwezen in de Schriften. In ieder geval, als hij later het evangelie schrijft, blijkt zijn kennis van het Oude Testament. Maar liefst 99 keer citeert Mattheüs uit het Oude Testament. Als hij een goede Joodse opvoeding heeft gehad, is het nu wel de verkeerde kant op gegaan. Hij is een tollenaar. Hij is geboeid door geld. Was hij ook zo'n type dat belasting inde, maar veel teveel vroeg en een deel in zijn eigen zak stopte? Daarover zegt de Bijbel niets. In ieder geval was hij een belastingambtenaar, in dienst van de Romeinen en nam hij geld van Joden voor de Romeinen. Daarom was hij veracht. Hij was voor hen een heiden.

Gehoorzaam
Op een dag zit Levi weer in zijn kantoortje.
Dan komt Jezus langs. Naast Markus en Lukas beschrijft Levi dit ook zelf. Het is geen uitgebreid verhaal. Het is juist erg kort: En Jezus vandaar voortgaande, zag een mens in het tolhuis zitten, genaamd Mattheüs, en zeide tot hem: Volg Mij. En hij opstaande, volgde Hem (Matth.9:9). Het gaat niet om Mattheüs, het gaat om Jezus. Hij spreekt met macht. Hij is Gods Zoon, dus Hij spreekt en het is er! Volg Mij; en Levi volgt. Wie had dat verwacht? Het is Jezus' woord, dat tegelijk daad is in het leven van Levi. Navolging kan alleen, omdat Jezus het mogelijk maakt. Anders was Levi altijd gebleven wie hij was. Lukas vertelt dat Levi alles verlaat en Jezus volgt.

Delen
Levi maakt ook een maaltijd klaar. Hij is blij.
En daarom deelt hij de vreugde met de mensen om hen heen. Is het je opgevallen hoe vaak de discipelen dit doen? Steeds weer als discipelen Jezus hebben ontmoet, willen ze daarover vertellen aan vrienden en bekenden. Ze moeten het nieuws van de gekomen Christus delen. Genade maakt dat je ook anderen wil behouden en tot Christus wil leiden.
Jezus is te gast in zijn huis. Er komen ook heel veel andere mensen. En het geschiedde, als Hij in het huis van Mattheüs aanzat, zie, vele tollenaars en zondaars kwamen en zaten mede aan, met Jezus en Zijn discipelen. Omdat Levi aan de rand van de samenleving stond, had hij ook daar zijn vrienden. Er komen heel veel tollenaren en zondaren, tenminste zo noemen de farizeeën zulke mensen.

Dokter
Mattheüs legt het accent helemaal op Jezus, de grote Medicijnmeester, of Dokter. Daar gaat het om bij de roeping van Levi, want het is Jezus Zelf Die zo spreekt. Hij krijgt namelijk felle kritiek van de farizeeën. Ze verachten Jezus, omdat Hij met grove zondaren eet. Maar Jezus leert farizeeën wie God is en dat zij nalaten het echte beeld van God te geven. Zij dachten God te dienen met hun offers, maar Jezus toont barmhartigheid. Hij ontfermt Zich in liefde over zondaren. Hij is de Geneesheer van doodzieke zondaren. Hij is niet gekomen om te roepen rechtvaardigen, maar zondaars tot bekering (Matth.9:13). Hij praat de zonde niet goed. Integendeel, Hij komt om deze verloren schapen van het huis van Israël te redden uit de zondemacht. Hij vernieuwt ze, zodat ze Hem navolgen en Zijn beeld gaan vertonen. Dat kan alleen Jezus. Ook bij jou, door Zijn Geest.

Bekering
Levi is geen discipel van het eerste uur. Hij gaat niet voorop. Je leest weinig van hem. Hij beschrijft heel sober zijn eigen roeping door Jezus. Het gaat niet om ons prachtige bekeringsverhaal. Het gaat om Jezus, Die zondaren opzoekt. Het gaat van Hem alleen uit. Hij neemt het initiatief en zoekt mensen op, die zelf nooit uit de banden van hun eigen zondige leven zouden kunnen en willen stappen.

Evangelist
Deze tollenaar is de schrijver van het Evangelie dat naar zijn naam genoemd is. Hij heeft dit evangelie geschreven voor de Joden. Als tollenaar was hij alleen geïnteresseerd in het geld van zijn volk. Nu, als getuige van Jezus geeft hij zijn volk de blijde boodschap van Christus komst; Zijn onderwijs uit de Bergrede; Zijn wonderen; Zijn lijden, sterven en opstanding. Want Jezus Christus is het beloofde Zaad van Abraham en de Zoon van David (Matth.1:1).
Mattheüs toont als geen andere evangelist aan hoe de lijn vanuit het Oude Testament - de Bijbel van de Joden - rechtstreeks loopt naar de Zoon van Maria, de Zoon van God: Immanuël. Dat is het verhaal van Levi de tollenaar, die door Gods genade Mattheüs de evangelist wordt.

Simon de Zeloot
Levi was een tollenaar en werd door Jezus geroepen. In de discipelkring is nog een man, ook uit Galilea, die in de Joodse samenleving aan de rand stond: Simon Kananites (Mark.3:18). Dit woord komt van een Hebreeus woord dat 'ijver' betekent.
Lukas geeft hem de bijnaam Zelotes (Luk.6:15). Dit roept de associatie met de Joodse groep van de Zeloten op. De Zeloten waren een politieke groep. Ze haatten de Romeinen. Ze schuwden geen geweld of terreur. Een extreme groepering dus. Ook hij wordt een volgeling, discipel van de Heere Jezus. Wellicht had hij eerst een heel aardse voorstelling van Jezus. Misschien hoopte hij wel dat Jezus een Messiaans vrederijk zou stichten en de Romeinen zou verdrijven. Die gedachte leefde ook onder de discpelen. Maar Simon moest leren dat het Rijk van Koning Jezus niet door kracht of geweld komt, maar door Zijn Geest. Straks wordt ook hij een apostel om te getuigen van Christus en Zijn opstanding.
Dat de Heere Jezus dus een Jood, die de gehate Romeinse overheid hielp met het innen van belasting, met een ijverige Zeloot in Zijn discipelkring opneemt, is veelzeggend. Jezus is de Zoon van God waarvan de engelen zongen bij Zijn komst naar de aarde: Vrede op aarde, in de mensen een welbehagen. Wie in het spoor van Jezus leert gaan, leert lief te hebben. Hij verzoent zondaren met God, maar ook mensen met elkaar. Religie komt van een Latijns woord dat 'verbinding' betekent. Jezus is de Middelaar en Hij verbindt mensen en herstelt gebroken relaties.

Drs. J. van Mourik

Dit artikel verscheen eerder in Daniël.