Wat is de kern?
In Handelingen 1:1 geeft Lukas zelf een korte samenvatting van zijn Evangelie: Het eerste boek heb ik gemaakt, o Theofi lus, van al hetgeen Jezus begonnen heeft beide te doen en te leren. Het gaat om Jezus’ woord en daad als de beloofde Messias. Niet voor niets plaatst Lukas in zijn beschrijving van Jezus’ optreden de ‘Nazarethgeschiedenis’ (4:16-30) vooraan. Daar spreekt Jezus uit dat met Zijn komst de profetie van Jesaja in vervulling gaat. De Geest des Heeren is op Hém. Híj is de Gezalfde en Híj is gezonden om de armen het Evangelie te verkondigen, om te prediken het aangename jaar des Heeren.
Hoe is de indeling?
De eerste twee hoofdstukken van het Evangelie van Lukas bevatten twee geboorteaankondigingen en twee geboorten: van Johannes en Jezus, de wegbereider en zijn Heere. Beiden groeien op tot volwassen mannen (1:80, 2:52), die wachten op het moment van hun eerste optreden (3:1,2; 21-23).
Vanaf 9:51 vertelt Lukas over Jezus’ laatste reis naar Jeruzalem. Ruim tien hoofdstukken handelen over wat Jezus tijdens deze reis deed en sprak. Zijn onderwijs is nu duidelijk gericht op Zijn naderend heengaan van de aarde. Vanaf nu staan de dagen in het teken van de komende ‘opneming’: Jezus’ hemelvaart (vergelijk Hand. 1:2,11,22).
Wat is bijzonder?
Lukas is niet de eerste die het leven van Jezus op schrift stelt. Lukas kiest wel een heel eigen werkwijze. De werkwijze van een goed historicus (1:3): hij stelt een eigen onderzoek in, betrekt alle feiten in zijn onderzoek, hij doet dat heel nauwkeurig en gaat terug naar het begin: de gebeurtenissen die aan de geboorte van Jezus voorafgingen.
Hoe is Lukas aan zijn informatie gekomen? We weten dat niet precies. Het is aannemelijk dat hij gesproken heeft met apostelen en met familieleden van Jezus. Te denken valt bijvoorbeeld aan Maria (2:19,51). Hij zal verslagen van anderen gelezen hebben. En hij zal onderzoek gedaan hebben op de oorspronkelijke locaties, bijvoorbeeld in het bergland van Judea (1:65,66) en in Jeruzalem (2:38).
Opvallend is Lukas’ aandacht voor het werk van de Heilige Geest. De Heilige Geest ontplooit tal van activiteiten (1:35; 2:26,27 ) en vervult mensen met Zichzelf: Johannes de Doper, Elisabeth, Zacharias, Simeon (1:15,41,67; 2:25). En ook Jezus Zelf wordt vervuld met de Heilige Geest (4:1,14,18). Op het einde van het Evangelie belooft Hij de Heilige Geest aan Zijn discipelen (24:49, vergelijk Hand. 1:4,5,8). In Handelingen laat Lukas zien dat deze belofte vervuld wordt.
En waar harten vervuld worden met de Heilige Geest, worden monden geopend, lofzangen gezongen en krijgen mensen vrijmoedigheid om te getuigen en worden zo bekwaam gemaakt om uit te gaan tot aan het uiterste der aarde. Zo wordt hun Zaligmaker een licht tot verlichting der heidenen (2:32).
Wat is de spits?
Lukas 9 is een belangrijk omslagpunt in het Evangelie van Lukas. Aan het begin van het hoofdstuk bevinden we ons midden in een rondreis door Galilea. Aan het einde van het hoofdstuk wordt de blik gericht op Jeruzalem (9:51). Daarheen gaat vanaf nu de reis.
In Zijn onderwijs aan de discipelen heeft Jezus nu voor het eerst duidelijk melding gemaakt van Zijn lijden, sterven en opstanding (9:22). Hij roept op om te volgen en maakt duidelijk wat dat betekent: zelfverloochening en kruisdragen (9:23). De discipelen begrijpen helemaal niets van Jezus’ woorden over Zijn naderende einde. Ze durven er niet eens naar vragen (9:44,45). In feite reist Jezus alleen!
In het laatste hoofdstuk van zijn boek, vertelt Lukas niet alleen over de gebeurtenissen na Jezus’ opstanding, maar laat hij ook zien hoe Jezus Zelf een einde maakt aan het onbegrip en ongeloof van Zijn discipelen. Dat doet Hij door de Schriften uit te leggen met het oog op Zijn eigen levensgang (24:27, 44-47). Zo opent Hij hun verstand ‘door de verlichting Zijns Heiligen Geestes’ (kanttekening 40). Zo doet Hij dat nog. ‘Zend, HEER’, Uw licht en waarheid neder.’
INDELING VAN MARKUS
1:1-4 Proloog
1:5-2:52 Geboorte en jeugd van Johannes de Doper en van Jezus
3:1-20 Het openbare optreden van Johannes de Doper
3:21-9:50 Het openbare optreden van Jezus in Galilea
9:51-19:46 Jezus’ reis naar Jeruzalem en intocht
19:47-24:53 Jezus in Jeruzalem: laatste onderwijs, lijden, sterven, opstanding en hemelvaart
Dit artikel verscheen eerder in Daniël.